Ít có ai nghi ngờ về việc AI sẽ tác động đến việc làm. Nhưng công việc nào có nhiều khả năng bị thay thế bởi AI và công việc nào đang bị thay thế ngay bây giờ? Blogger Henley Wing đã phân tích dữ liệu các công việc tự do (freelance) thực tế từ Upwork bắt đầu từ ngày 1 tháng 11 năm 2022 (một tháng trước khi ChatGPT được phát hành) đến ngày 14 tháng 2 năm 2024 để xem nhóm những công việc nào đã bị ảnh hưởng (một cách tiêu cực) nhiều hơn.
Các số liệu chính
Điều đáng ngạc nhiên là phần lớn các nhóm nghề nghiệp đều có sự gia tăng về số lượng công việc đăng tuyển, chỉ có 3 nhóm công việc là giảm kể từ ngày ChatGPT ra mắt, đó là viết lách (giảm 33%), dịch thuật (giảm 19%), và dịch vụ khách hàng (giảm 16%)
Số lượng công việc chỉnh sửa/hậu kỳ video tăng 39%, thiết kế đồ họa tăng 8%.
Rõ ràng, các công việc như viết nội dung, dịch thuật thì ChatGPT đã làm rất tốt, tăng đáng kể năng suất lao động của người làm (mặc dù thực tế thì vẫn cần giai đoạn chỉnh sửa của con người để giọng văn tự nhiên hơn, cũng như để xác thực thông tin tránh tình trạng hallucination)
Dĩ nhiên, xu thế này chưa được khẳng định hoàn toàn khi các AI giờ đây đã trở nên mạnh mẽ hơn nhiều trong việc edit video/hình ảnh so với phiên bản đầu của Midjourney tại thời điểm ra mắt ChatGPT. Sẽ cần có phân tích số liệu mới hơn với sự ra đời của SORA từ OpenAI hay DALL-E từ Microsoft
Mặc dù không có được con số chính xác từ Upwork, tác giả cũng đã có tính toán ước lượng về sự thay đổi về mức trung bình của khoảng lương theo giờ .
Theo đó, có 3 nhóm ngành có sự gia tăng về mức lương theo giờ là thiết kế đồ họa/web và marketing. Dịch thuật có sự suy giảm trên 20% mức lương theo giờ
Mặc dù có sự bùng nổ về số lượng công ty AI, số lượng công việc đánh giá/dán nhãn data (annotation/labelling) không có sự thay đổi đáng kể trong 02 năm qua. Tương tự là các công việc với từ khóa machine learning
Không chỉ gồm dữ liệu từ Upwork, đánh giá về dữ liệu đăng tuyển từ hơn 5000 công ty khác nhau cũng cho thấy sự dao động không lớn về số lượng công việc đăng tuyển liên quan đến máy học (machine learning)
Tuy vậy, số lượng công việc trên Upwork có đề cập đến từ khóa AI lại có sự gia tăng đáng kể, nhất là các công việc liên quan đến phát triển chatbot và sử dụng OpenAI API.
Thảo luận
Nhóm công việc viết lách, dịch vụ khách hàng và dịch thuật trong Upwork đã giảm đáng kể kể từ khi phát hành ChatGPT. Điều này không khó hiểu khi các LLM như ChatGPT, Bard đang thực sự làm tốt các công việc như dịch văn bản với ngôn ngữ tự nhiên, viết email trả lời, truy vấn các kiến thức thông thường hoặc kiến thức từ các văn bản do người dùng cung cấp (RAG)
Với dữ liệu trước 2024, các công việc thiết kế web, thiết kế đồ họa, phát triển phần mềm và sản xuất video là những công việc có khả năng phục hồi cao nhất và không thấy nhu cầu giảm (thậm chí còn tăng). Tuy nhiên, các AI mới như SORA, Midjourney 6 đang ngày trở nên tốt hơn với khả năng tạo nội dung hình ảnh/video chính xác theo yêu cầu từ prompt, đồng thời với các cải tiến đáng kể trong việc chèn nội dung text theo yêu cầu vào trong hình ảnh (một nhu cầu cực kỳ quan trọng trong việc sáng tạo nội dung liên quan đến branding)
Nhóm công việc liên quan đến data annotation trên Upwork cũng không có sự thay đổi đáng kể. Điều này là không có gì đáng ngạc nhiên, bởi lẽ hiện nay đã có rất nhiều công ty lớn chuyên cung cấp dịch vụ gia công dữ liệu cho các đối tác như Google, Microsoft, Apple với nền tảng làm việc của riêng họ, do đó không cần phải đăng tuyển trên Upwork.
Đồng thời, sự ra đời của các open source AI được xây dựng sẵn cũng khiến số lượng công việc liên quan đến machine learning cũng không có sự phát triển đột biến (VD trước đây mỗi công ty cần 5 kỹ sư để phát triển mô hình từ đầu, thì nay chỉ cần 02 kỹ sư để lựa chọn, finetune các mô hình có sẵn theo yêu cầu). Số kỹ sư AI bị dôi ra từ các công ty lớn có thể đã được đầu quân cho các công ty nhỏ/mới nổi khác trong việc ứng dụng AI vào các SME
Với xu hướng gia tăng rõ rệt trong mảng phát triển chatbot, có lẽ tại thời điểm tốt để trung nhiều hơn về mảng NLP, finetuning, RAG implementation pipeline…
